Loading
duonoficiala - duongraveda
Lastan fojon ni vidis, ke por esti "bona esperantisto" laŭ la Fundamento plej grava estas unu sola afero: Bone koni kaj akcepti la Fundamenton. Ni do aŭskultu al la eminenta Direktoro pri la Komuna Vortaro de la Akademio, Grosjean-Maupin ...
Grosjean-Maupin (GM - 1863-1933) estis tiu franca lerneja direktoro, kiu junkro-stile ignoris la decidon de granda plimulto de la iama Lingva Komitato (1905-1948), simple forstrekante ĉ. 30 vortojn de la listo de jam oficialigitaj radikoj antaŭ publikigo. En Sept. 1933 li i.a. skribis pri la oficialigo de vortoj fremdaj en la senco de Regulo 15 de la Gramatiko (R 15) [1]:

"Kredeble. ni estas devigataj ŝanĝi nian ĝisnunan farmanieron koncerne tiun parton de nia vortaro. [...] Kompreneble la afero tute ne koncernas la Fundamenton, kiu restas netuŝebla.Temas nur pri la oficialigitaj kaj oficialigotaj radikoj. [...]." (mia substreko)

Tio estas malĝusta. Per orda oficialigo (kaj publikigo) la vortoj aldonitaj de la tiama Lingva Komitato, de 1948 de la Akademio, fariĝas parto de FdE kaj tial ekhavas la saman statuson de netuŝebleco kiel la vortoj, kiuj enestis en ĝi jam en 1905 (A 7.2, A 10.4 [2]). - Kompreneble la afero ja koncernas la Fundamenton, nome la Fundamenton laŭ la tiama aktuala stato de 1929 kun la kvar unuaj Oficialaj Aldonoj (1909-1929).

Sed GM eĉ daŭrigas:

"Diversaj solvoj [por ŝanĝi la "ĝisnunan farmanieron"] estas eblaj:
1. [...] la internaciaj vortoj ne devas esti oficialigitaj, ĉar ili tiaj jam estas per la artikolo 15."

Tio estas malĝusta. Fremdvortoj en la senco de R 15 estas "uzataj", ne (netuŝeble) "oficialaj". En multaj okazoj oni povas heziti, kiun bazan formon oni prezice uzu (ĉu redakt- aŭ redaktor- ekzemple) kaj kiun esperantan ortografion ili precize ricevu. [3]

Kaj GM plue:

"2. Oni povas ankaŭ decidi, ke [...] oni [...] kribros, senbalastigos kaj malpliŝarĝos la nunan oficialan vortaron [laŭ stato de 1929], eligante el la nunaj oficialaj aldonoj ĉiujn internaciajn [...] vortojn, tuj enmetante ilin en la liston de la duonoficialaj radikoj."

Tio estas duoble malĝusta. Validas la principo: "Foje en la Fundamento, eterne en la Fundamento" ("neniam ŝanĝi", do eĉ malpli forstreki, nur "pligrandigi").

Iu kategorio "duonoficiala" ne ekzistas. Aŭ "oficiala" aŭ "privata". FdE klarigas tion tiel (miaj substrekoj):

"Sed la « Fundamento de Esperanto » devas troviĝi en la manoj de ĉiu bona esperantisto kiel konstanta gvida dokumento, por ke li bone ellernu kaj per ofta enrigardado konstante memorigadu al si, kio en nia lingvo estas oficiala kaj netuŝebla, por ke li povu ĉiam bone distingi la vortojn kaj regulojn oficialajn, [...], de la vortoj kaj reguloj rekomendataj private, kiuj eble ne al ĉiuj esperantistoj estas konataj aŭ eble ne de ĉiuj estas aprobataj [A 5.4]."

Alivorte:
-- oficiala = Fundamenta = aprobata, interkonsentata de ĉiuj esperantistoj kiel "ĝusta Esperanto"
kontraste al
-- privata = proponita kaj rekomendata nur de unuopuloj, termino karakterizanta vorton aŭ regulon, pri kiu (ankoraŭ) ne ekzistas ĝenerala interkonsento, ke ĝi estas "ĝusta" Esperanto.

Ia tria kategorio "duonoficiala" ne ekzistas, same kiel ne ekzistas "duongraveda".

Oni rajtas dubi, ke la "Direktoro pri la Komuna Vortaro" Grosjean-Maupin iam eĉ nur legis la Antaŭparolon kaj komprenis la ĝeneralajn regulojn kaj principojn pri lingva ĝusteco de Esperanto, kiujn ĝi enhavas. Ĉu eminentuloFutbala Rudolfo nur?
_________________________________

Viaj taskoj

1. La Fundamento plurloke mencias kaj klarigas la kontrasto-paron "oficiala" / "privata". Notu ĉiujn trafojn kun la precizaj trovlokoj.
2. En 2009 AdE publikigis la "[Duan] Liston de Rekomendataj Landnomoj". Klarigu ĝian pozicion en la Fundamenta sistemo. Ĉu ĝi estas "oficiala" aŭ "privata" aŭ io tria (argumentu surbaze de FdE per precizaj citaĵoj kun trovlokoj)? Kiun funkcion ĝi havas, kiun celon ĝi volas atingi?
__________________________

[1] OB 6, 1933, p. 126.
[2] A 7.2: "Nur iam poste, kiam la plej granda parto de la novaj vortoj estos jam tute matura, ia aŭtoritata institucio enkondukos ilin en la vortaron oficialan, kiel « Aldonon
al la Fundamento » [A 7.2]. A 10.4: "aŭtoritata centra institucio decidos pligrandigi (neniam ŝanĝi!) la ĝisnunan fundamenton per oficialigo de novaj vortoj"
[3] R 15 en la neoficiala traduko de Z el 1903 (miaj substrekoj): "15. [1] La tiel nomataj vortoj "fremdaj", t. e. tiuj, kiujn la plimulto de la lingvoj prenis el unu fonto, estas uzataj en la lingvo Esperanto sen ŝanĝo, ricevante nur la ortografion de tiu ĉi lingvo; [2] sed ĉe diversaj vortoj de unu radiko estas pli bone uzi senŝanĝe nur la vorton fundamentan kaj la ceterajn formi el tiu ĉi lasta laŭ la reguloj de la lingvo Esperanto."