MAKSIM GORKIJ
Filozofo

Juna viro estis tre malbela kaj sciis tion. Tial li parolis al si mem: „Mi estas prudenta. Mi volas fariĝi granda saĝulo. Ĉe ni tio estas tute simpla.“

Kaj li komencis legi ampleksajn librojn. Ĉar li ja ne estis stulta kaj tute bone sciis, ke oni pruvu la saĝecon plej bone per citaĵoj el libroj. Do li legis tiom da saĝigaj libroj, kiom necesis por fuŝigi siajn okulojn; poste li levis fiere la ruĝan nazon ruĝigitan de la ofta legado kaj klarigis al la tuta mondo: „Ne, bonvolu! Mi ne lasas mistifiki min. Mi jam vidas, – la vivo estas nur kaptilo metita de la naturo.“

„Kaj – la amo, ĉu?“ demandis la spirito de l‛ vivo.

„Mi tre dankas. Danke al Dio mi ne estas verkisto. Mi ne lasas enbarigi min por peceto da fromaĝo en la feran kaĝon de la ‚nerifuzeblaj devoj‛.“

Almenaŭ li ne estis tre talentita. Tial li decidis fariĝi filozofiprofesoro.

Li iris al la ministro por edukado kaj klarigis: „Via Alta Moŝto, mi povas fari prelegojn pri la fakto, ke la vivo estas tute sensenca, kaj ke oni ne submetiĝu obeeme al la inspiroj de la naturo.“

La ministro pripensis, ĉu la viro estas taŭga ĉu ne?

Poste li demandis: „Sed al la ordonoj de la aŭtoritatoj oni ja devas submetiĝi, ĉu ne?“

„Nepre oni devas fari tion!“ respondis la filozofo kaj klinis respektoplene sian kapon tre trivitan de la multaj libroj. „Ĉar niaj homaj pasioj ...“

„Nu, ĝuste tial! Do, ek, supreniru la katedron! Jen la salajro: dekses rubloj. Sed, – se iam mi dekretos subite tamen rekoni la naturleĝojn, tiukaze mi petas, ke oni ne esprimu libere siajn opiniojn. Tion mi ne toleras.“

Li pripensis la aferon kaj diris kun morna voĉo: „Ni vivas en tempo, dum kiu ni eble devos rekoni – favore al la intereso de la netuŝiteco de la ŝtato – ne nur la ekziston de la naturleĝoj, sed devos rekoni eĉ ties utilecon. Almenaŭ parte.“

‚Ĉe Lucifero kaj Satano!‛ kriis la filozofo enpense‚ ‚se vi atingos tion, ja tiukaze ...‛

Sed laŭte li diris prefere nenion.

Ĉiusemajne li grimpis supren de la katedro kaj rakontis al aro da krispharaj junuloj: „Sinjoroj miaj! La homo estas ekstere limigita kaj interne same limigita. La naturo estas malamika al la homoj, la ino estas nur blinda ilo de la naturo, – kaj pro ĉiuj tiuj kaŭzoj nia vivo estas tute sensenca.“

Li kutimiĝis pri tio tiel pensi, ofte li lasis forŝiri sin de sia entuziasmo kaj tiam li parolis bele kaj sincere. La junulaj studentoj aplaŭdis entuziasme al li; li afable kapjesis al ili per sia kalva kapo, plej kontentigite; lia ruĝeca nazo briltremis kortuŝe, kaj ĉio deruliĝis bonege.

Ĉar la gasteja manĝo ne estis bone digestebla de li – kiel ĉiuj pesimistoj li suferis je malbona digesto – , li edziĝis kaj manĝis poste dum dudek naŭ jaroj hejme. Preterire, eĉ sen fakte rimarki tion, li generis kvar infanojn, – poste li mortis.

La ĉerkon sekvis respektoplene kaj kun funebra mieno liaj tri filinoj kun ties junaj edzoj kaj lia filo, poeto, kiu amis ĉiujn belajn inojn de la mondo. La studentoj kantis la „Eternan Rememoron“, – ili kantis tre laŭte kaj ĝoje, sed malbone. Ĉe la tombo parolis la kolegoj de la profesoro kvazaŭ florornamige pri la rondigita metafizika sistemo de la mortinto. Ĉio okazis tre laŭorde kaj solene, estis eĉ momentoj preskaŭ kortuŝigaj.

„Jes, nun la oldulo estas morta!“ diris studento dum la forlasado de la preĝeja korto al la kamaradoj.

„Li estis pesimisto“, rimarkis alia.

Kaj tria demandis: „Aĥ? Ĉu vere?“

„Pesimisto li estis, konservativa.“

„Ha, tiel do, tiu kalvulo! Tion mi tute ne rimarkis ...“

Kvara studento, povra ulo, fervore esploris: „Ĉu oni invitos nin al la funebra manĝo?“

Oni invitis ilin.

Ĉar la mortinta profesoro dum sia vivo verkis diversajn bonajn librojn, en kiuj li prezentis tre bele kun multe da kunsento la sensencecon de la vivo, oni ofte aĉetis liajn librojn kaj volonte legis ilin. Oni povas diri ĉion ajn: sed la homo ja tamen amas la belan!

Lia familio estis bone provizita, – Pesimismo estas sekura afero! – , la funebra manĝo estis grandioza kaj la povra studento manĝis tiel bonege, kiel malofte. Hejmenirante li pensis ridete: ‚Jes ja, – ankaŭ la pesimismo povas esti utila.‛

MAXIM GORKI
Der Philosoph

Ein junger Mann war sehr häßlich und wußte das. Deshalb sprach er zu sich selbst: „Ich bin klug. Ich will ein großer Weiser werden. Bei uns ist das höchst einfach.“

Und er begann dicke Bücher zu lesen. Denn er war nicht etwa dumm und wußte ganz genau, dass man Weisheit am besten durch Zitate aus Büchern beweist. Also las er soviel kluge Bücher, wie nötig waren, um sich die Augen zu verderben; dann hob er stolz die vom vielen Lesen gerötete Nase und erklärte aller Welt: „Nein, bitte! Ich lasse mich nicht anführen. Ich sehe schon, – das Leben ist lediglich eine mir von der Natur gestellte Falle.“

„Und – die Liebe?“ fragte der Geist des Lebens.

„Danke verbindlichst. Gottlob bin ich kein Dichter. Ich lasse mich nicht für ein Stückchen Käse in den eisernen Käfig der ‚unabweislichen Pflichten‛ sperren.“

Immerhin war er nicht allzu begabt. Darum beschloss er, Philosophieprofessor zu werden.

Er begab sich zum Unterrichtsminister und erklärte: „Eure Hohe Exzellenz, ich kann Vorlesungen über die Tatsache halten, dass das Leben völlig sinnlos ist und daß man sich den Eingebungen der Natur nicht unterwerfen darf.“

Der Minister überlegte: ‚ist der Mann brauchbar oder nicht?‛

Dann fragte er: „Aber den Befehlen der Obrigkeit muß man sich doch unterwerfen?“

„Unbedingt muß man das!“ antwortete der Philosoph und neigte ehrerbietig seinen von den vielen Büchern arg mitgenommenen Kopf. „Denn unsere menschlichen Leidenschaften ...“

„Nun eben! Also, dann hinauf aufs Katheder! Gehalt: sechzehn Rubel. Nur, – falls ich plötzlich verfügen sollte, die Naturgesetze doch anzuerkennen, dann bitte ich mir aus: keine freien Meinungen äussern Das dulde ich nicht.“

Er überlegte und sagte mit trübseliger Stimme: „Wir leben in einer Zeit, in der wir im Interesse der Unversehrtheit des Staates möglicherweise nicht nur das Bestehen der Naturgesetze, sondern sogar ihre Zweckmäßigkeit werden anerkennen müssen, – teilweise wenigstens.“

‚In zwei Teufels Namen!‛ rief der Philosoph in Gedanken. ‚Wenn ihr soweit kommt, ja dann ...‛

Aber laut sagte er lieber nichts.

Er stieg also allwöchentlich aufs Katheder und erzählte einer Schar krausköpfiger Jünglinge: „Meine Herren! Der Mensch ist äusserlich beschränkt und ist innerlich ebenfalls beschränkt. Die Natur ist ihm feind, das Weib ist nur ein blindes Werkzeug der Natur, – und aus allen diesen Gründen ist unser Leben völlig sinnlos.“

Er gewöhnte sich daran, so zu denken, ließ sich oft von der Begeisterung hinreißen und sprach dann schön und aufrichtig. Die jugendlichen Studentlein klatschten ihm begeistert Beifall; er nickte ihnen, höchst befriedigt, mit dem kahlen Schädel freundlich zu; seine rötliche Nase glänzte rührend, und alles ging ausgezeichnet.

Weil ihm das Wirtshausessen nicht bekam – wie alle Pessimisten litt er an schlechter Verdauung – , heiratete er und speiste dann neunundzwanzig Jahre lang zu Hause. Unter der Hand, ohne es selbst recht zu merken, zeugte er vier Kinder, – dann starb er.

Dem Sarge folgten ehrerbietig und trauervoll seine drei Töchter mit ihren jungen Ehemännern und sein Sohn, ein Dichter, der in alle schönen Frauen der Welt verliebt war. Die Studenten sangen das „Ewige Gedenken“, – sie sangen sehr laut und fröhlich, aber schlecht. Am Grabe sprachen die Kollegen des Professors in blumigen Reden von dem abgerundeten metaphysischen System des Verstorbenen. Alles war sehr ordentlich und feierlich, es gab geradezu rührende Momente.

„Ja, nun ist der Alte tot!“ sagte beim Verlassen des Kirchhofs ein Student zu den Kameraden.

„Er war ein Pessimist“, äußerte ein anderer.

Und ein dritter fragte: „Ach? Wirklich?“

„Ein Pessimist war er, und konservativ.“

„Sieh einer an, der Glatzkopf! Das ist mir gar nicht aufgefallen ...“

Ein vierter Student, ein armer Teufel, erkundigte sich eifrig: „Ob wir zum Totenschmaus eingeladen werden?“

Sie wurden eingeladen.

Weil der verstorbene Professor bei Lebzeiten allerhand gute Bücher geschrieben hatte, in denen er mit viel Wärme sehr schön die völlige Zwecklosigkeit des Lebens darlegte, wurden seine Bücher viel gekauft und gern gelesen. Man kann sagen, was man will: der Mensch liebt nun doch einmal das Schöne!

Seine Familie war gut versorgt, – Pessimismus ist eine sichere Sache! – das Totenmahl fiel großartig aus, und der arme Student schmauste vorzüglich, wie nur selten. Als er heimging, dachte er schmunzelnd:‚Nein, – auch Pessimismus kann Nutzen bringen.‛

https://cezartradukoj.blogspot.com/